رئیس اداره وکالت تخصصی مرکز وکلای قوه قضائیه به تشریح مشکلات حقوقی بانکداری پرداخت و گفت: متاسفانه امروزه شاهد صوری بودن عقود در سیستم بانکداری هستیم و عقود اقتصادی واقعی به یک سری عقود کاغذی تبدیل شده و بخش واقعی اقتصاد در موضوع قراردادهای بانکی مفقود شده است و ما در این قراردادها نمی‌توانیم سود واقعی حاصل از قراردادها را مشاهده کنیم.
گروه جامعه تحلیل سینا: دیوارنگاره «بانک ملاک» که مدت زمان کوتاهی نیز در میدان ولیعصر به نمایش گذاشته شد، بازتاب زیادی در فضای مجازی و در گفتمان بین مردم داشت. بازتابی که بیانگر حمایت از موضوع این دیواره نگار در انتقاد از عملکرد بانک ها است. بنگاه داری بانک ها که به اصطلاح در این دیواره نگار با عنوان بانک ملاک مطرح شد، همان مسئله بنگاه داری بانک ها است که بارها مورد انتقاد قرار گرفته است.
زمانی که بانک ها وارد بنگاه داری می شوند، منجر به ایجاد تورم و افسارگریختگی بازار مسکن می شوند، این در حالی است که اساسا بانک ها برای پرداخت سود حاصل از سپرده های مردم باید وارد فعالیت های اقتصادی شرعی شوند. بانکها غلط می‌کنند! این موضوع در سال 97 نیز انتقاد بی‌سابقه رهبر معظم انقلاب را نیز در پی داشت. رهبر انقلاب در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت وقت به مناسبت هفته دولت با انتقاد از بنگاهداری بانکها فرمودند: «بانکها غلط می‌کنند با پول مردم برای خودشان امکانات درست کنند. «مدیریت و کنترل قوی بانک مرکزی بر دیگر بانکها»، توصیه دیگر حضرت آیت الله خامنه‌ای برای مدیریت اقتصادی کشور بود.» ایشان با انتقاد از ادامه بنگاهداری بانکها و کارهای هزینه آور دیگر نظیر افزایش شعبه های بانکی گفتند: «بانک مرکزی باید با نظارت کامل و دقیق مانع بروز مشکلاتی نظیر مسائل سپرده‌گذاران برخی بانکها و مؤسسات مالی شود.» گزیده منتشر شده از سخنان رهبر انقلاب در این دیدار درباره مسائل مختلف از جمله سوال از رئیس جمهور در مجلس، مذاکره با آمریکا و مواضع اقتصادی ایشان را در تابناک می‌بینید و می‌شنوید. در رابطه با انواع عقود بانکها گه نقش مهمی در رابطه با مشتریان دارد، از آن با محمد مسعود یوسفی رئیس اداره وکالت تخصصی مرکز وکلای قوه قضائیه به گفتگو نشسته ایم که در ادامه مشروح این گفتگو آمده است. فارس: پایه های اصلی بانکداری اسلامی باید بر اساس چه عقودی باشد؟ یوسفی: بانکداری اسلامی بر اساس یک سری ویژگی‌ها و خصلت‌ها ایجاد شده، همچنین بانکداری اسلامی باید به یک سری اهداف و ضوابط مقید باشد. اولین نکته مورد توجه این است که بانکداری اسلامی بر پایه اقتصاد واقعی استوار است؛ بدین معنا که سود در نظام بانکداری اسلامی باید مبتنی بر فعالیت اقتصادی معلوم و مشروع باشد. در نتیجه در چنین نظامی ربا وجود نخواهد داشت و خلق پول بی‌رویه ایجاد نخواهد شد. فارس: چه زمانی ربا در بانکداری شکل می‌گیرد؟ یوسفی: زمانی ربا در بانکداری شکل می‌گیرد که سود به واسطه نگهداشت پول پرداخت شود بدون اینکه پول وارد چرخه اقتصادی شده، تجارت واقعی شکل گرفته، ارزش اقتصادی ایجاد شده و سود واقعی کسب شده باشد. در چنین حالتی سود حاصل از نگهداشت این پول ربا محسوب می‌شود.
فاصله سود مشروع و ربا در این است که آیا از سود حاصل از فعالیت اقتصادی مشروع بوده و یا خیر. شخصی که سود پرداخت می‌کند آیا از منفعت به دست آمده سود را پرداخت کرده و یا از سایر اموال خود و یا از اصل وجه دریافتی سود را به دیگری می پردازد؟ یوسفی: دومین موضوع مطرح در رابطه با پایه های اصلی بانکداری اسلامی این است که با توجه به اینکه در نظام فقهی ما عقد بر قصد طرفین استوار است، در برخی از عقود اقتصادی مبتنی بر بخش واقعی اقتصاد و در برخی عقود همانند قرض‌الحسنه نیت واقعی مبنی بر قرض‌الحسنه باید وجود داشته باشد و هر اقدامی برای فاصله گرفتن بر این مهم منجر به فاصله گرفتن نظام بانکداری کشور از بانکداری اسلامی می‌شود. متاسفانه امروزه شاهد غیرواقعی شدن و صوری بودن عقود در سیستم بانکداری اسلامی هستیم و عقود اقتصادی واقعی به یک سری عقود کاغذی تبدیل شده است و بخش واقعی اقتصاد در موضوع قراردادهای بانکی مفقود شده است و ما در این قراردادها نمی‌توانیم سود واقعی حاصل از قراردادها را مشاهده کنیم. فارس: علت کمرنگ شدن عقود قرض الحسنه در بانکداری کشور چیست؟ یوسفی: عقود قرض الحسنه ماهیت واقعی خود را از دست داده است. در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ ما شاهد تبلیغات دائمی بانکها پیرامون جوایز حساب های قرض‌الحسنه، قرض‌الحسنه را به جای یک عقد اقتصادی با نیت خیر را به یک بلیط بخت آزمایی تبدیل کرد. پس از آن نیز عملا قرض‌الحسنه از نظام بانکی کشور کنار گذاشته می شود و مردم به سراغ تاسیس قرض الحسنه‌های مجزا خارج از سیستم بانکداری کشور می‌روند، که خارج از نظارت بانک مرکزی و زیر مجموعه سازمان اقتصادی اسلامی است. در دهه‌های 60 و 70 حساب قرض‌الحسنه را به بلیط بخت آزمایی تبدیل و به مرور هم در نظام بانکداری کمرنگ و کمرنگ تر شد و امروز نیز و مردم به سراغ تاسیس قرض الحسنه‌های مجزا خارج از سیستم بانکداری کشور می‌روند